BLOG

Zie ook de post over YourCoach Café op 19 januari 2012, toen het INC een lezing kwam geven.

De neurowetenschappen verrichten onderzoek naar de werking van de hersenen, en de invloed daarvan op ons bewustzijn en onbewust gedrag. Verschillende centra in het brein oefenen een invloed uit op ons gedrag en komen wel eens met elkaar in conflict. Zo onderscheidde men tijdens deze opleiding vier delen van de hersenen die een grote invloed uitoefenen op ons doen en laten: het reptiliaans brein, het paleolimbische brein, het neolimbische brein en het prefrontale brein.

Het reptiliaans brein

Dit is de zetel van onze overlevingsinstincten. De dierlijke staat vol adrenaline die je voelt wanneer je in levensgevaar bent. Er zijn drie typische reacties op deze paniek: vluchten, vechten of verstijven (Fight, Flight, Inhibition).

• Vluchten is dat je wegloopt van de situatie, dat je het probeert te ontkennen.
• Vechten is de confrontatie aangaan, proberen domineren om toch gelijk te halen.
• Verstijven is zich overgeven, opgeven, zich in een bolletje oprollen en dood spelen.

De meeste mensen hebben een overheersende reactie op stress, die meestal terugkomt. Zo zijn de meeste mannen sneller geneigd om te proberen domineren in confrontaties.

Het reptiliaans brein wordt niet enkel geactiveerd wanneer de overleving op het spel staat. Als we in een nieuwe situatie terechtkomen waar we geen houvast hebben, gebeurt dit ook. Zoals het afstappen op een vreemde, of een nieuw probleem oplossen. Zolang we geen strategie hebben om een bepaalde situatie het hoofd te bieden, wordt dit deel geactiveerd en belanden we in een dierlijke stressreactie. Deze is meestal niet de best mogelijke optie om een situatie op te lossen.

Het paleolimbische brein

Telkens je ergens binnenkomt in een nieuwe groep, wordt heel snel je positie bepaald. Dit gebeurt door de instinctieve boodschappen die je uitzendt door het paleolimbische deel van je hersenen. Het paleolimbische werkt volgens de assen dominantie-onderdanigheid en marginaliteit-axialiteit.

De eerste as, dominantie-onderdanigheid bepaalt hoe dominant of onderdanig iemand in het algemeen is. Het kan zijn dat je een dominante positie inneemt in één situatie en net onderdanig bent in een andere. Dit hangt af van de mensen waarmee je omgaat.

Veel mensen dwingen zichzelf om dominanter te zijn omdat onze maatschappij nu eenmaal opkijkt naar leidersfiguren. Daar volgt dan een tegenreactie op naar onderdanigheid, bijvoorbeeld een manager die in zijn privéleven SM-slaaf is (om maar zoiets te zeggen ;-p).

De as marginaal-axiaal duidt op hoe verbonden iemand zich voelt met andere mensen en het grotere geheel. Marginalen zijn eerder wantrouwige einzelgängers terwijl axialen graag tussen de mensen vertoeven.

Deze instinctieve positionering ligt vast. Ze kan veranderen maar niet ongelofelijk. Over lange tijd kan iemand langzaam opschuiven naar een andere kant. Wat wel veel gebeurt is dat mensen met het neolimbische deel van hun hersenen hun positie in een groep aanpassen, bijvoorbeeld iemand die lessen neemt om makkelijker voor een grote groep te spreken.

Het neolimbische brein

Dit is het deel van het brein dat we ook ‘onbewustzijn’ zouden kunnen noemen. Hier zitten al onze gewoontes, overtuigingen, strategieën, herinneringen… Het is het deel dat we gebruiken om routinetaken uit te voeren zoals je tanden poetsen, autorijden, praten…

Dit deel houdt van gewoonte. Het wil graag alles opgelost zien volgens vaste regels. Wat echter gebeurt is dat mensen in situaties terechtkomen waar het neolimbische geen antwoord op heeft. Daar kan het creatieve prefrontale een oplossing bieden, als je er contact mee kan maken. Vaak is dat niet zo en ontstaat paniek, een omleiding naar het reptiliaanse brein.

Een mogelijke oplossing om uit de reptiliaanse paniek te komen is meer verbonden te zijn met het prefrontale.

Het prefrontale brein

Dit is het creatieve, hogere deel van onze hersenen. Hier worden associaties gelegd, is er overzicht en rust. Dit is het deel dat artiesten hun muze heten, de ‘flow’ waar Mihaly Csikszentmihalyi het over had.

Er zijn verschillende manieren om het prefrontale sterker te maken. De voornaamste is er zoveel mogelijk in te vertoeven: door regelmatige rust op te zoeken van routineuze gedachten en te mediteren. Een heel belangrijke is ook jezelf voortdurend in nieuwe situaties te steken zodat je uit je gewoontepatronen van het neolitische brein komt. Of door creatie expressie: toneel, schilderen, zingen, schrijven… en lachen!

Link tussen de delen

Ieder hoger deel van de hersenen ziet het onderliggende deel, maar niet omgekeerd. Het neolimbische overstijgt en controleert dus het paleolimbische, of heeft alleszins die mogelijkheid. En het prefrontale kan alle neolimbische geijkte antwoorden in rekening nemen en toch nog een volledig originele oplossing bedenken. Daarom is het aan te bevelen zoveel mogelijk het prefrontale te ontwikkelen; het is het deel van de hersenen dat je het meeste rust en keuzemogelijkheden geeft.

Link van de neurowetenschappen met andere theorieën en praktijken

De neurowetenschappen bieden een mooie wetenschappelijke link tussen bekende concepten uit psychologie en coaching. Zo kan je de opbouw van reptiliaans brein naar prefrontale hersenen vergelijken met de nodenpyramide van Maslow: van overleving naar zelf-actualisering.

Neurowetenschappen brengen voor het eerst het psychologische binnen in de biologische wetenschap, hetgeen enorme beloftes in zich draagt voor de erkenning van coaching als effectieve manier om ons leven in goede banen te leiden.

Bij YourCoach kunnen we nu ook coaching bieden volgens de principes van de neurowetenschappen. Kom je vaak in een reptiliaanse paniekreactie terecht? Zou je graag meer je prefrontale gebruiken en uit bepaalde patronen in je leven stappen? Wil je meer evenwicht brengen in je dominantie-onderdanigheid? Contacteer ons voor meer informatie over coaching bij YourCoach!